Znajomość aktualnych przepisów prawa to obowiązek przed przystąpieniem do egzaminu kwalifikacyjnego. Ich drastyczna zmiana to poważne zaskoczenie, zwłaszcza dla całej branży dbającej o poprawne przeprowadzenie szkolenia oraz egzaminu z zakresu energetyki. Nowe rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska ogłoszone 1 lipca 2022 roku (w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci) znacząco zmieniło formalny przebieg egzaminu oraz wprowadziło kolejne wymagania względem kursantów.
Jakie zmiany wprowadzono po uchwaleniu nowego rozporządzenia? Jak udowodnić wiedzę praktyczną? – Sprawdź, co uważają na ten temat doświadczeni szkoleniowcy.
Największą zmianą w nowowprowadzonych przepisach jest ingerencja w fundamentalne definicje dotyczące zakresu eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci. Poprzednie przepisy wskazywały konkretny zakres stanowisk osób wykonujących pracę, do których zalicza się:
W nowym rozporządzeniu zostały one rozszerzone o dodatkową kategorię (naprawa) oraz doprecyzowane (zmieniając „montaż” na „montaż lub demontaż”). Stary zakres stanowiskowy jest obecny również w Rozporządzeniu Ministra Energii z dnia 28 sierpnia 2019 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach energetycznych (§ 2, ust. 3, podp. a-e), co prowadzi do nieścisłości prawnych w tym zakresie.
§ 4 ust. 1. Świadectwo kwalifikacyjne jest wymagane dla rodzajów prac i stanowisk w zakresie:
1) Eksploatacji – do których zalicza się stanowiska osób wykonujących prace dotyczące obsługi, konserwacji, remontu, naprawy, montażu lub demontażu i czynności kontrolno-pomiarowych.
Kolejną zauważalną zmianą jest rozszerzenie zakresu wiedzy egzekwowanej od osób na stanowiskach dozoru. Dodatkowym wymaganiem jest znajomość oraz umiejętność zastosowania
zasad postępowania w razie awarii, pożaru lub innego zagrożenia bezpieczeństwa obsługi urządzeń, lub zagrożenia życia, zdrowia i ochrony środowiska.
Poza przepisami dotyczącym kursanta starającego się o uprawnienia energetyczne – zmiany wprowadzono w części dotyczącej uprawnień komisji egzaminacyjnej oraz przewodniczącego.
Obecnie, o składzie przedstawicieli komisji decyduje komisja egzaminacyjna, a nie jej przewodniczący jak to było przyjęte dotychczas. Co do samego przewodniczącego, jego nowo wprowadzonym obowiązkiem jest powiadomienie osoby egzaminowanej o szczegółach dotyczących zakresu materiału, a także czasie oraz miejscu egzaminu.
Wprowadzone zmiany mocno skupiają się na wdrożeniu elementu praktycznego do egzaminu energetycznego. Jest to zauważalne szczególnie w:
Przede wszystkim, wprowadzono konieczność posiadania świadectwa kwalifikacyjnego (§ 5) do wykonywania czynności związanych z eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci. Nie jest ono wymagane jedynie w przypadku OBSŁUGI:
1) urządzeń elektrycznych o napięciu znamionowym nie wyższym niż 1 kV i mocy znamionowej nie wyższej niż 20 kW, jeżeli w dokumentacji urządzenia określono zasady jego obsługi,
2) urządzeń lub instalacji cieplnych o mocy zainstalowanej nie wyższej niż 50 kW.
Szczegółowy spis dokumentów spełniających zadanie świadectwa kwalifikacyjnego znajduje się w § 6 ust. 2 i 3. – wskazują one bezpośrednio na doświadczenie zawodowe.
W większości przypadków mogą to być:
Poza tymi dokumentami, akceptowane są również zaświadczenia wystawione przez pracodawcę, które potwierdzają stosowny staż pracy oraz zdobycie niezbędnej wiedzy i umiejętności w zakresie wymaganym do wykonywania prac eksploatacyjnych przy urządzeniach, instalacjach i sieciach energetycznych.
Kolejną zmianą wprowadzoną z korzyścią dla kursantów jest możliwość zdawania egzaminu kwalifikacyjnego w sposób zdalny. Ułatwienie to wskazane bezpośrednio w § 1 ust. 5. pozwala na wykorzystanie środków komunikacji elektronicznej do przeprowadzenia egzaminu, pod warunkiem, że zapewniają:
1) Transmisję egzaminu w czasie rzeczywistym dostępną dla jego uczestników,
2) Wielostronną komunikację w czasie rzeczywistym, w ramach której uczestnicy egzaminu mogą się wypowiadać w jego toku.
Proces ten jest szczególnie ułatwiony przez wprowadzenie w rozporządzeniu wymagań co do:
Całość została szczegółowo omówiona w § 7, 10 oraz 14. Jednak samodzielna interpretacja prawa jest dość ryzykowna, dlatego zachęcamy do skorzystania z usług profesjonalistów z zakresu przeprowadzania egzaminów energetycznych. Pozwoli to na uniknięcie niepotrzebnych błędów prawnych i znaczne skrócenie całego procesu szkoleniowego.
Mimo licznych zmian i doprecyzowań, nadal wiele aspektów wymaga uzupełnienia. Przede wszystkim zabrakło podstawowych przepisów dotyczących osób, które po przystąpieniu do egzaminu kwalifikacyjnego uzyskają wynik negatywny. Nowe rozporządzenie nie wspomina o takiej ewentualności. W takiej sytuacji możemy się posiłkować poprzednim prawem, które mówi o postepowaniu w zależności od wyniku egzaminu – pozytywnego czy też negatywnego ( § 10).
Brak również długo oczekiwanych procedur dotyczących przeprowadzania egzaminu kwalifikacyjnego oraz konkretnych kryteriów oceny osób ubiegających się o uprawnienia. Nowo wprowadzone przepisy dotyczące potwierdzania umiejętności praktycznych także wymagają dodatkowych zapisów. Przykładowo, możliwość wystawienia zaświadczeń przez pracodawców nie posiada dodatkowych regulacji przez co może dojść do regularnych naruszeń prawa. Nie mamy pewności, czy wiedza nabyta przez kursanta podczas wykonywania zawodu (i potwierdzona przez pracodawcę) w pełni odpowiada kwalifikacjom wymaganym w całej branży elektrotechnicznej, co w przypadku zaświadczenia o ukończeniu szkoły technicznej jest prostsze w weryfikacji.
Zdaniem ekspertów, zmiany wprowadzone w nowym rozporządzeniu są obiecujące. Koncepcja praktycznego podejścia do oceny kursantów jest pierwszym krokiem w eliminacji „fuszerki” i nieaktualnych, przestarzałych praktyk powtarzanych przez pseudofachowców. Jednak same zmiany powinny nastąpić nie na tylko na etapie rekrutacji do udziału w szkoleniu, co na etapie samego egzaminu kwalifikacyjnego. Obecnie nie wprowadzono procedur, czy kryteriów według których następuje ocena kursanta. Sam wynik egzaminu w praktyce opiera się na przychylności lub jej braku ze strony członków komisji.
Brak również wzmianki o możliwości cofania nabytych uprawnień (lub zabronienia ponownego przystąpienia do egzaminu). W branży energetycznej (zwłaszcza w przypadku naruszeń podstawowych zasad bezpieczeństwa) ciągły brak przepisów pozwalających na odebranie świadectwa kwalifikacyjnego niekompetentnym fachowcom to znaczący krok w tył dla całego sektora.
Znamy się na prawie energetycznym
